Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο: «Το 13ο Υπόγειο». Το υπόγειο μας προϊδεάζει για μία κατάδυση σ’ έναν αθέατο κόσμο, για μια εμβάθυνση σε πράγματα που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια, πράγματα που υπάρχουν αλλά παραμένουν άγνωστα στους πολλούς. Το «υπόγειο» είναι φορτισμένο με μια ντοστογεφσκική ματιά όπου η αλήθεια, αν και σκοτεινή, προβάλει γυμνή χωρίς φτιασίδια και προκαλύμματα.
Το «13ο Υπόγειο» δίνει 13 φορές μεγαλύτερη ένταση στο «υπόγειο». Όμως όχι μόνο αυτό. Θυμίζει τον 13ο όροφο, τον καταραμένο όροφο που όλοι απέφευγαν και γι’ αυτό τον παρέλειπαν αριθμώντας τον επόμενο από τον 12ο όροφο ως 14ο. Ήταν πάντα λοιπόν ο όροφος που δεν υπήρχε. Έτσι έχει περάσει στη λογοτεχνία και κυρίως στη ροκ-φιλολογία, την ξένη αλλά και την ελληνική. Πιστεύω ότι ο τίτλος εκτός από πολύ ευρηματικός είναι και πολύ ταιριαστός με το περιεχόμενο του βιβλίου.
Η αφιέρωση «στη γιαγιά Λέξω και στη γενιά των 700 ευρώ» μας δείχνει ότι αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι μια ιστορία που αφορά την τρέχουσα πραγματικότητα με έντονη την παρουσία του σεβασμού σε αυτό απ’ όπου προέκυψε αυτή η πραγματικότητα. Η αγάπη και ο συμβολισμός θα είναι τα πανταχού παρόντα στοιχεία του βιβλίου. Η γιαγιά Λέξω – λέξη – Αλεξάνδρα, η συναίσθηση της καταγωγής και της αποστολής κυριαρχούν με έναν αόρατο και υπόγειο τρόπο.
Η ιστορία από μορφολογική άποψη μπορεί να χαρακτηριστεί ως μυθιστόρημα φαντασίας (,επιστημονικής και κοινωνικής). Όμως πρόκειται και για μια τρυφερή και παθιασμένη ερωτική νουβέλα. Όπως επίσης είναι και μια αστυνομική ιστορία γεμάτη σασπένς, ανατροπές και ευρήματα που παρασύρουν τον αναγνώστη στον συχνότατα καταιγιστικό ρυθμό τους. Οι εναλλαγές που κάνει ο Β. Μ. στο ρυθμό και την ένταση της αφήγησης, δείχνουν μια μεγάλη δεξιοτεχνία και άνεση στο χειρισμό των εκφραστικών του μέσων. Μεγάλη άνεση και βαθιά γνώση δείχνει επίσης να έχει για τα τρία είδη που προανέφερα, για το μυθιστόρημα φαντασίας, την αστυνομική και την ερωτική ιστορία.
Πιστεύω πάντως ότι η αισθητική αλλά και το στυλ της πλοκής της ιστορίας είναι πολύ επηρεασμένες και από τον κόσμο των κόμικς και των κινουμένων σχεδίων. Παρ’ όλα αυτά το μυθιστόρημα δεν πέφτει στην εύκολη λύση που πολλοί προτιμούν στις μέρες μας, δηλαδή στην κατασκευή καρτούν – χαρακτήρων. Οι ήρωες είναι ανθρώπινοι, ζουμεροί, υλικοί και πνευματικοί, αληθινοί, αφελείς και βαθύτατοι συγχρόνως. Όμως το ψυχογράφημα των φυσικών προσώπων θα το αφήσω σε εσάς, τους αναγνώστες. Επειδή εκτός από ποιητής τυχαίνει να είμαι και οικονομολόγος θα σας μιλήσω για το νομικό πρόσωπο που πρωταγωνιστεί στην ιστορία μας, το οποίο πρωταγωνιστικό αυτό πρόσωπο είναι η εταιρία New Bios.
Η New Bios, είναι μία εταιρεία, μία επιχείρηση η οποία εμφανίζεται αρχικά ως ένα εμπορικό κέντρο. Είναι μία επιχείρηση που δραστηριοποιείται εντός του σημερινού κοινωνικού, οικονομικού και θεσμικού πλαισίου. Δεν κάνει κάτι άλλο από αυτό που κάνουν όλες οι επιχειρήσεις σε μία καπιταλιστική οικονομία, δηλαδή να προσπαθεί για την επίτευξη του μέγιστου κέρδους στα πλαίσια ενός ανταγωνισμού θεμιτού ή αθέμιτου όπου τα όρια ανάμεσα στο νόμιμο και το παράνομο είναι αρκετά συγκεχυμένα. Η New Bios είναι η κατάληξη κάθε καπιταλιστικής αγοράς, είναι δηλαδή το μονοπώλιο. Η λειτουργία της εταιρείας είναι μια ιδέα ενός μεγαλομετόχου της, του κυρίου Pig, δηλαδή γουρούνι. Η Ν.Β. εκδίδει δικό της χρήμα με συγκεκριμένη ισοτιμία σε σχέση με αυτό που κυκλοφορεί εκτός των επιχειρήσεών της. Γιατί η Ν.Β. είναι μια τεράστια πολυεθνική με εκατοντάδες θυγατρικές εταιρίες οι οποίες παράγουν και προσφέρουν τα πάντα: εστιατόρια, ιδιωτικά σχολεία, ρούχα, συσκευές, λογισμικό, ενοικίαση σπιτιών, τράπεζες, νοσοκομεία, ταξιδιωτικά γραφεία, Μ.Μ.Ε. Η απόλυτη εξειδίκευση είναι ο κανόνας λειτουργίας της εταιρίας και ίσχυε για τον κάθε εργαζόμενο σε αυτήν. Η χορήγηση δανείων από την εταιρία ήταν αρκετά εύκολη για κάποιον που θα δεχόταν να υπογράψει ένα τέτοιο συμβόλαιο δανείου.
Ο τρόπος λειτουργίας της Ν.Β. δεν είναι αξιοκρατικός και επιστημονικός ή ορθολογικός όπως φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Κάτω από τη λεπτή κρούστα της επιφάνειας υπάρχει ένας κόσμος εντελώς διεφθαρμένος όπου κυριαρχεί το λάδωμα και ο νόμος της σιωπής. Παρακαμπτήριοι και κρυφά ασανσέρ υπάρχουν παντού. Η Ν.Β. παράγει τα πάντα. Κι όταν λέμε τα πάντα εννοούμε φυσικά και όπλα, ναρκωτικά, εμπόριο ανθρώπων… τα πάντα όσα ένα σύστημα παραγωγής οφείλει να εφοδιάζει τους καταναλωτές για να μην μελαγχολήσουν. Όλα αυτά παράγονται και διακινούνται στα υπόγεια της εταιρίας, τα οποία δεν είναι μόνο 13, αλλά πολλά παραπάνω. Στον κάτω κόσμο δουλεύουν διάφορες κατηγορίες ανθρώπων. Οι περισσότεροι κληρονόμησαν τις κακές δουλειές, τα σκοτεινά δωμάτια και τους πενιχρούς μισθούς από τους γονείς τους. Κάποιοι άλλοι επειδή δεν ανταπεξήλθαν επιτυχώς στους κανόνες του πάνω κόσμου, δεν κατάφεραν να αποπληρώσουν το δάνειο και έπεσαν. Πρέπει να δουλεύουν συνέχεια για να συντηρούν τη λάμψη του πάνω κόσμου ενώ τους απαγορεύουν ν’ ανέβουν να δούνε το φως του ήλιου. Είναι αδύνατον να ξεφύγουν απ’ αυτή τη ζωή. Φυσικά μιλάμε για μία κατάσταση αστυνομοκρατίας, μπράβων, ειδικών φρουρών, στολές, σήματα, όπλα.
Η δομή της Ν.Β. είναι η απόλυτη Μαφία προεκτεινόμενη σε πλάτος, καθώς καταλαμβάνει όλο και μεγαλύτερα κομμάτια των πόλεων και της επιφάνειας όλων των χωρών του κόσμου, αλλά και σε βάθος καθώς γιγαντώνεται ο κάτω κόσμος σε όλο και περισσότερα υπόγεια. Τα υπόγεια αυτά είναι φυσικά η χωροταξική έκφραση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης η οποία υπάρχει στην κοινωνία μας.
Αυτή η γιγάντωση της εταιρίας και η κατάληψη κάθε χώρου από αυτήν εισάγει το πολιτικό στοιχείο στην ιστορία. Κάθε τι δημόσιο γίνεται ιδιωτικό. Οι δρόμοι γίνονται ιδιωτικοί. Οι αστυνομικοί σιγά-σιγά πετούν από πάνω τους τις παραδοσιακές στολές και φορούν εκείνες της εταιρίας. Μια απόλυτη παγκοσμιοποιημένη ιδιωτική διακυβέρνηση επιβάλλεται. Το διοικητήριο της εταιρίας λέγεται αλλιώς και Υπουργείο Επικρατείας, η Βουλή γίνεται Μουσείο Εμπορίου και Διαφήμισης. Στο -100 όροφο, στο 100ό υπόγειο είναι πολύ πιθανό να βρεις κάποιο ορυχείο διαμαντιών, ένα καμένο δάσος, κάποιον εμφύλιο πόλεμο.
Και οι πολιτικοί τι κάνουν για όλα αυτά; θα αναρωτιόταν κάποιος. Από νωρίς ο συγγραφέας μας έχει πληροφορήσει ότι αυτοί που κάνουν κουμάντο στον κόσμο μας είναι οι λεπροί στην ψυχή, αυτοί που φτιάχνουν τους κανόνες της κοινωνίας, είναι αυτοί βεβαίως για τους οποίους δεν ισχύουν αυτοί οι κανόνες. Είναι οι σάπιοι εικονικοί ηγέτες μιας σαπισμένης κοινωνίας. Καθώς η Ν.Β. μεγαλώνει, τίθενται ολοένα και περισσότερα πολιτικά ζητήματα και το βιβλίο γίνεται ολοένα και πιο πολιτικό καθώς εξελίσσεται. Δεν σταματάει όμως μόνο εκεί αλλά επιχειρεί να πάει ακόμα πιο βαθιά. Η πίστη στην εταιρία αντικαθιστά κάθε άλλου είδους πίστη. Η πίστη στη μία, αγία, αποστολική και ορθόδοξη εταιρία Ν.Β. όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Βαγγέλης Μπέκας. Ούτε εκεί όμως σταματάει ο Βαγγέλης. Με δικά του λόγια: σελ. 82,104,236.
Η Ν.Β. λοιπόν ζει και υπάρχει μέσα στον καθένα μας; Υπάρχει μία πλευρά του εαυτού μας που καταλαμβάνει όλο και περισσότερο χώρο περιορίζοντας τις υπόλοιπες πλευρές και αφαιρώντας τους την ελευθερία; Μήπως αυτό που παρατηρούμε στον εξωτερικό μας κόσμο συμβαίνει συγχρόνως και μέσα μας; Και τελικά, αυτό που παρατηρούμε σήμερα, δεν είναι αυτό ακριβώς που μας περιγράφει ο Β.Μ. στο «13ο Υπόγειο»; Πιστεύω πως είναι έτσι. Πιστεύω πως ζούμε σ’ αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα και ο τρόπος ανάλυσής της από τον Β.Μ. είναι εξαιρετικά ακριβής παρ’ όλες τις αλληγορίες που χρησιμοποιεί. Και το σπουδαιότερο είναι ότι το κάνει με τρόπο αθόρυβο.
Σε καμία περίπτωση δε γίνεται διδακτικός, το μυθιστόρημα διαβάζεται με μια ελαφρά αίσθηση ότι αυτά αφορούν κάποιους άλλους, αν και τα βαθύτερα στρώματα του αναγνώστη, τα υπόγειά του, νιώθουν για τι ακριβώς μιλάει. Και πώς ακριβώς μας το δηλώνει ότι όλα αυτά αφορούν εμάς; Προσπαθώντας να μας ξυπνήσει με διάφορα σοκ. Όμως αυτά τα σοκ δεν αφορούν τόσο αυτά που λέει όσο τον τρόπο που τα λέει. Δηλαδή: ανατρέπει τους κανόνες και του μυθιστορήματος φαντασίας και της αστυνομικής ιστορίας και της ερωτικής νουβέλας. Το μυθιστόρημα δεν εξελίσσεται όπως θα περίμενε κανείς. Ο συγγραφέας μάς κλείνει συνεχώς το μάτι λέγοντάς μας: «Μην κάνεις πως δεν ξέρεις». Οι απορίες του αναγνώστη λύνονται πιστεύω εάν αυτός καταλάβει ότι το μυθιστόρημα μιλάει γι’ αυτόν. Και αυτό που νομίζω ότι του λέει είναι: «Ξύπνα και δες την πραγματικότητα όπως είναι. Δεν έχεις κανένα λόγο να παραμένεις κοιμισμένος».
Bios, εκτός από ζωή, σημαίνει και το λειτουργικό σύστημα με το οποίο λειτουργούν οι computers. Και αν αυτό που φαίνεται είναι ότι οι computers εισβάλλουν ολοένα και περισσότερο στη ζωή μας, αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι η ζωή μας περιορίζεται μέσα στα πλαίσια των μηχανημάτων, με αποτέλεσμα το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζούμε να είναι το λειτουργικό σύστημα των μηχανών μας. Ο άνθρωπος μετατρέπεται σε μηχανή κανονικά.
Το «13ο Υπόγειο» μού θύμισε την ιστορία με το βάτραχο που σιγοβράζει. Αν ρίξεις ένα βάτραχο σε μία κατσαρόλα με βραστό νερό, αυτός νιώθει τον κίνδυνο και πηδάει έξω. Εάν όμως τον βάλεις σε κρύο νερό το οποίο σιγά-σιγά θερμαίνεις τότε δεν καταλαβαίνει τίποτα και κάθεται μέσα και βράζει και πεθαίνει φυσικά. Σ’ αυτήν ακριβώς την κατάσταση φαίνεται ότι βρισκόμαστε σήμερα και ο Β. Μ. μάς φωνάζει να βγούμε από το νερό που κοντεύει να βράσει. Το «13ο Υπόγειο» είναι λοιπόν ένα σήμα κινδύνου που μας αφορά όλους.
Εύχομαι καλοτάξιδο το βιβλίο του Β. και καλοτάξιδος και ο ίδιος αφού το «13ο Υπόγειο» είναι το πρώτο βήμα μιας πορείας που θέλω να πιστεύω θα είναι πολύ επιτυχής και πολύ συναρπαστική.
"Το «κατηγορώ» της γενιάς των 700 ευρώ
