Πέμπτη, Οκτωβρίου 29, 2009

Οικογενειακή δικτατορία

Άλλοι του βάζουν 3 αστέρια, άλλοι 4, άλλοι αρκούνται σε 5 φάσκελα. Η αλήθεια είναι* ότι ο Κυνόδοντας, είναι μια αντιεξουσιαστική αλληγορία με στοιχεία μαύρης κωμωδίας και το σημαντικότερο, ότι σηματοδοτεί τη νέα εποχή του ελληνικού σινεμά. Ίσως ο λεκτικός σουρεαλισμός του Σπιρτόκουτου να έπαιξε το ρόλο κάποιου είδους προάγγελου, αλλά εκεί, ο Ράιχ ήταν κλειδωμένος στη ντουλάπα, ενώ εδώ φιγουράρει στο προσκήνιο.

Ο πατέρας-αφέντης (στέλεχος σε κάποιο εργοστάσιο!) έχει αποφασίσει μαζί με τη γυναίκα του να μεγαλώσουν τα παιδιά τους κλεισμένα μέσα στη βίλα-φυλακή. Τα παιδιά, έφηβοι πλέον, ποτέ δεν έχουν βγει από τη βίλα-φυλακή. Γνωρίζουν και βιώνουν μόνο την αλήθεια του πατέρα και της μητέρας, όπως αυτή τους έχει ειπωθεί: «Ζόμπι είναι τα μικρά κίτρινα λουλούδια», «Μουνί είναι μια λάμπα. Όταν το μουνί σβήνει το δωμάτιο βυθίζεται στο σκοτάδι» και αμέτρητα άλλα τέτοια.
Τα παιδιά διαμορφώνονται και καθορίζονται από τα όρια που θέτει ο γονιός-δικτάτορας. Ο τρόπος της ομιλίας τους θυμίζει «ρομπότ με φουστανάκι» και οι διάλογοί τους ξυπνάνε γύρω μας μνήμες από το θέατρο του παραλόγου. Το μαύρο χιούμορ εναλλάσσεται αναπάντεχα με τον τρόμο. Το σουρεαλιστικό, με το ρεαλιστικό, το οποίο δημιουργεί γέφυρες με τον έξω κόσμο και τελικά το δρόμο της ελευθερίας που καταλήγει λίγο πριν την κάρτα τέλους(;!) σε ένα μεγαλειώδες «ή».

Ο Κυνόδοντας είναι εντυπωσιακά τολμηρός και πρωτότυπος, αλλά κυρίως μορφικά και νοηματικά αρμονικός, έχοντας ως μεγάλο ατού το γεγονός ότι οι υποκριτές, όλοι ανεξαιρέτως, στηρίζουν με απόλυτη επιτυχία το όλο εγχείρημα.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι ο σκηνοθέτης τοποθετεί το σημείο ενδιαφέροντος, συχνά εκτός κάδρου. Καδράροντας το ανούσιο, το λάθος, «το ψευδές», υποστηρίζει και μέσω της μορφής, πέρα του περιεχομένου, ότι σημασία πλέον δεν έχει η αλήθεια και το σημαντικό, αλλά ποιος ορίζει το κάδρο. Ο εξουσιαστής ορίζει τα όρια. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο σκηνοθέτης.
Κι έτσι κάπως ο Λάνθιμος από το εντυπωσιακό μονόπλανο Στον καλύτερό μου φίλο, οδηγείται στον Κυνόδοντα της σπαρτιάτικης λιτότητας, στο κάδρο ψυχρός κριτής, και όχι τέλειος θεατής.
Ναι, ο σκηνοθέτης δικτάτορας.
Όπως κι ο πατέρας δικτάτορας.
Σε αυτή τη Ραϊχική μικρογραφία της κοινωνίας.
Με έμμεσα σχόλια στην προπαγάνδα, στον έλεγχο, στη διαπαιδαγώγηση των τέκνων, στη δικτατορία της ευημερία του «Θαυμαστού καινούργιου κόσμου».
Κυνόδοντας.
Δόντι.
Σκύλος.
Πιστός.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι για την Αγία Οικογένεια, που διαμορφώνει όπως Πρέπει τα τέκνα, ο σκύλος θεωρείται ζώο καλό, αγαθό, αρεστό, γιατί είναι πιστό και δουλοπρεπές.
Αντίθετα, η γάτα θεωρείται θανάσιμος κίνδυνος.
Το βραβείο στις Κάνες δεν ήταν καθόλου τυχαίο. Ο Κυνόδοντας είναι μια κινηματογραφική αλληγορία, καταδικασμένη να συμπεριληφθεί στις σημαντικότερες ταινίες του παγκόσμιου cult σινεμά.


*εδώ, ο αφέντης-κριτής είμαι εγώ


Vita Mi Barouak

Τετάρτη, Οκτωβρίου 21, 2009

Jack Kerouac (12/3/1922 – 21/10/1969)



40 χρόνια κλείνουμε σήμερα από το θάνατο εκείνου που άνοιξε... Το Δρόμο.

Ας θυμηθούμε λοιπόν τα λόγια του:

«Στα τέλη της δεκαετίας του ’40 μια γενιά φωτισμένων χιπστερς, ξεπροβάλουν ξαφνικά κι αλωνίζουν πάνω-κάτω την Αμερική, γεμάτοι σοβαρότητα και περιέργεια, αλητεύοντας και κάνοντας ωτοστόπ... ένα όραμα φτιαγμένο από τον απόηχο της λέξης μπητ, μας λέξης που σημαίνει τσακισμένος, βαρεμένος, γεμάτος από μια έντονη πεποίθηση»

Κι ας υποκλιθούμε παρέα με την Οκτάνα του Ανδρέα Εμπειρίκου:

«Ανοίξτε τα παράθυρα, ανοίξτε τις ψυχές - ο Kerouac διαβαίνει Μουσηγέτης. Διόνυσος μαζί και Απόλλωνας μες στο στενό του παντελόνι, αξύριστος πολλές φορές και πάντοτε ωραίος, ουδόλως φοβούμενος την παρακμή που τον εξέθρεψε, διότι μες στην ψυχή του και ανάμεσα στα σκέλη του μιας νέας ακμής το σπέρμα φέρνει...»

Vita Mi Barouak

Δευτέρα, Οκτωβρίου 19, 2009

Μην ψάχνετε τον Αντίχριστο στο κάδρο



O Τριερ με τον Αντίχριστο κατάφερε να ταρακουνήσει το μέσα μας και τους γύρω μας.
Με μια παραγωγή-σπιρτόκουτο σήκωσε φουρτούνα.
Με σενάριο-πιρόγα μας ταξίδεψε στα μήκη και τα πλάτη της κινηματογραφικής τέχνης.
Προσπάθησε να αποδείξει, ότι κανείς άλλος πάνω στη γη, δεν γνωρίζει όπως αυτός, τη γλώσσα του κινηματογράφου.
Για μένα τα κατάφερε.
Έπαιξε μαζί μας, προσπαθώντας να διασκεδάσει το καταθλιπτικό εγώ του, ζητώντας να του προσφέρουμε το μέτωπό μας για να χαράξει πάνω μας το σημάδι του θηρίου.
Άλλοι γονάτισαν ευλαβικά στην έπαρσή του.
Άλλοι αρνήθηκαν βρίζοντάς τον.
Μην ψάχνετε να βρείτε τον Αντίχριστο στο κάδρο.
Ο θρόνος του Αντίχριστου κρύβεται πίσω απ’ την κινηματογραφική κάμερα.

Vita Mi Barouak

Δευτέρα, Οκτωβρίου 12, 2009

Αριστερή Ανακύκλωση

Σύντομα βαθυστόχαστα κείμενα για τη σύγχρονη Αριστερά, γραμμένα με απλότητα, χιούμορ και επιχειρήματα.
Κείμενα που αποκρυσταλλώνουν τις θέσεις του Περικλή Κοροβέση για την Αναρχία, τη Βία, το ΚΚΕ, το Σύριζα και όχι μόνο... Παρακάτω παραθέτω ένα απόσπασμα από την Αριστερή Ανακύκλωση (εκδ. Εμπειρία, Σεπ 2009) βιβλίο το οποίο συστήνω ανεπιφύλακτα.


«Τη λέξη «Επανάσταση» δεν πρέπει να τη φοβόμαστε. Είναι μετάφραση της λατινογενούς λέξης «REVOLUTION» που είναι μετάφραση της ελληνικής λέξης «Ανακύκλωση». Ο όρος αρχικά ήταν αστρονομικός και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Κοπέρνικο και αφορούσε την πορεία των άστρων που τελικά έβρισκαν την ισορροπία τους και την αρμονία τους. Στην πορεία της Ιστορίας πήρε τη σημερινή έννοια, αλλά σε τελική ανάλυση το νόημα είναι το ίδιο. Σε έναν καπιταλιστικό κόσμο που καταστρέφει τον πλανήτη και τη ζωή, μας χρειάζεται μια νέα ισορροπία και αρμονία για να σωθεί ο πλανήτης και η ζωή, δημιουργώντας μια νέα αρμονία και ευτυχία σε κοινωνίες που η ευημερία θα είναι κτήμα όλων. Και αυτό δεν γίνεται με κυβερνητικά διατάγματα, αλλά με ανατροπές.(..…)»

Κλείνοντας παραθέτω κι ένα κουίζ που διάβασα στο βιβλίο και θέλω να το μοιραστώ μαζί σας:
«Αλήθεια πόσες ψήφους στέλνει στον Καρατζαφέρη κάθε σπασμένη βιτρίνα;»

Vita Mi Barouak

Τετάρτη, Οκτωβρίου 07, 2009

Bill Viola: Video art δρόμος προς την αυτογνωσία

O Bill Viola δεν είναι απλώς ο πρώτος βιντεοκαλλιτέχνης που παρουσίασε τη δουλειά του στο Μetropolitan Μuseum της Νέας Υόρκης ούτε απλώς ένας star της video art. Οι επιρροές του πηγάζουν από τους μυστικιστικούς δρόμους του ταοϊσμού, του βουδισμού και του σουφισμού. Αναπόφευκτα, λοιπόν, η εμπειρία που αποκτά κανείς παρακολουθώντας τα περισσότερα έργα του αγγίζει τα όρια κάποιου είδους μυστικιστικής εμπειρίας.

Ο Bill Viola υποστηρίζει ότι «βαφτίστηκε» καλλιτέχνης όταν σε ηλικία 6 ετών λίγο έλειψε να πνιγεί σε μια λίμνη. «Ήταν η πιο αποκαλυπτική εμπειρία που είχα» συνηθίζει να λέει. «Δεν φοβόμουν. Δεν είχα ιδέα ότι μπορεί να πνιγόμουν από λεπτό σε λεπτό. Μέσα στο νερό υπήρχε μόνο γαλήνη και ησυχία. Εκεί κάτω συνάντησα έναν απίστευτα όμορφο κόσμο, γαλήνιο, γαλαζοπράσινο, που δεν είχα ιδέα ότι υπήρχε κάτω από την επιφάνεια». Ίσως η καλλιτεχνική εμμονή του Bill Viola με το υγρό στοιχείο πηγάζει από αυτή την ακραία παιδική εμπειρία.
Άλλη μία σημαντική εμπειρία που τον στιγμάτισε καλλιτεχνικά ήταν όταν σε ηλικία 22 ετών επισκέφτηκε μαζί με ένα φίλο του για πρώτη φορά την Death Valley (Κοιλάδα του Θανάτου). Εκείνος, ένα παιδί γέννημα-θρέμμα της τσιμεντοκρατούμενης Νέας Υόρκης, είδε με τα μάτια του τις σκιές των φυτών να αποκτούν άλλο νόημα, την απεραντοσύνη της φύσης σε όλο της το μεγαλείο. Αισθάνθηκε τους ορίζοντές του να ανοίγουν.
Για πρώτη φορά στη ζωή του ένιωσε τις αισθήσεις του απελευθερωμένες. Το μέσα του να ταξιδεύει εκατό μίλια μακριά πάνω στην Κοιλάδα του Θανάτου ως τα όρια της κορυφογραμμής στο βάθος του ορίζοντα. Εκεί, στην «κοιλάδα του θανάτου», συνειδητοποίησε ότι είναι συνδεδεμένος με ολόκληρο το σύμπαν και ότι είναι θνητός και αδύναμος απέναντι σε αυτό το μεγαλείο. Τότε άνοιξαν εσωτερικοί δρόμοι που τον βοήθησαν να εκφράσει με την κάμερά του τον αφανή κόσμο που υπάρχει γύρω μας, με ένα μεταφορικό, συμβολικό τρόπο.

Γεννήθηκε το 1951 στη Νέα Υόρκη και αποφοίτησε το 1973 από το Experimental studios του Syracuse University της Νέας Υόρκης, όπου σπούδασε οπτικές τέχνες και ηλεκτρονική μουσική. Για πάνω από 35 χρόνια δημιουργεί video art, εγκαταστάσεις, μουσικά περιβάλλοντα και ηλεκτρονική μουσική, αλλά και πρωτοποριακές δουλειές για τηλεοπτικά προγράμματα.
Σεβάστηκε όχι μόνο την παράδοση της ζωγραφικής αλλά και το νέο μέσο. Με εργαλεία του το νερό, τη φωτιά (αντιπροσωπεύουν τον θεμελιώδη δυναμισμό της φύσης) αλλά και το φως, το σκοτάδι, το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον δημιουργεί στον ψηφιακό καμβά καλλιτεχνικές τελετουργίες. Χρησιμοποιώντας το βίντεο, εξερευνά τα όρια της ανθρώπινης αντίληψης ως της κύριας οδού προς την αυτογνωσία. Τα πιο γνωστά έργα του είναι τα: The Passing, The Reflecting Pool, The Crossing, The Greeting, Five Angles for the Millennium κ.ά.
Το 2001 εκπροσώπησε τις ΗΠΑ στην Μπιενάλε της Βενετίας, ενώ έχει λάβει μέρος σε δεκάδες ατομικές και συλλογικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο και έχει τιμηθεί με πολλές διεθνείς διακρίσεις.
Ταξίδεψε πολύ κι έζησε αρκετό καιρό στη Φλωρεντία ως τεχνικός διευθυντής του στούντιο βιντεοτέχνης, ενώ έχει κάνει εθνολογικές και μουσικολογικές έρευνες στον Νότιο Ειρηνικό, στην Ινδονησία, στην Τυνησία, την Ινδία και την Αυστραλία, όπου γνώρισε και τη σύζυγό του και μόνιμη σχεδόν από τότε συνεργάτη του Kira Perov.
Το σημαντικότερο, όμως, ταξίδι της ζωής του ήταν στην Ιαπωνία, όπου μέσω ενός προγράμματος ανταλλαγής καλλιτεχνών τού δόθηκε η ευκαιρία να ζήσει και να διδαχθεί πολλά για τις μυστικιστικές παραδόσεις των ανατολικών θρησκειών. Ο ίδιος ανέφερε ότι του έκανε ιδιαίτερη εντύπωση όταν, σε επίσκεψή του σε κάποια έκθεση με βουδιστικά γλυπτά, είδε μια γυναίκα να πλησιάζει ένα ένα τα αγάλματα, να γονατίζει μπροστά τους και να προσεύχεται με ευλάβεια. Ξαφνιάστηκε που κανείς από τους φύλακες δεν επενέβη − δεν ήταν χώρος λατρείας, αλλά ένα μουσείο τέχνης. Τότε συνειδητοποίησε ότι μόλις είχε γίνει μάρτυρας ενός είδους ζωντανής τέχνης που τον είχε παρασύρει, άλλη μια φορά, κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, στη γαλαζοπράσινη γαλήνια λίμνη που ο καθένας κρύβει μέσα του.


Vita Mi Barouak
Δημοσιεύτηκε στο Batterie mag