Πέμπτη, Δεκεμβρίου 17, 2009

Το στίγμα της δεκαετίας: Η λογοτεχνία κοινωνικοποιείται

Η απόδραση του αστυνομικού μυθιστορήματος από το στρατόπεδο της παραλογοτεχνίας και η καθιέρωση του, ως κύριου εκφραστή του κοινωνικού προβληματισμού, είναι ο μεγαλύτερος λογοτεχνικός άθλος των ημερών. Βέβαια, το κοινωνικό επανέρχεται στο προσκήνιο, όχι μόνο στο στενό πλαίσιο του αστυνομικού μυθιστορήματος. Απλώς το αστυνομικό διαδραμάτισε το ρόλο της εμπροσθοφυλακής σε μια γενικότερη τάση. Ήταν αναπόφευκτο, σε ένα, πλανήτη που ταλανίζεται από αδιέξοδα σε πολιτικό, οικονομικό και περιβαλλοντολογικό επίπεδο, μια σημαντική μερίδα πνευματικών ανθρώπων να στρέψουν το βλέμμα τους μακριά από το Εγώ, τάση που αναπαράγεται από την κυρίαρχη κουλτούρα των διαφημίσεων και των ΜΜΕ.

Πέρα, όμως από το κοινωνικό στίγμα, εμφανέστερο και πιο χαρακτηριστικό ήταν ίσως το αποτύπωμα των νέων τεχνολογιών. Χιλιάδες διηγήματα και ποιήματα ταξίδεψαν μέσω blog, mail, facebook. Το ίντερνετ απελευθέρωσε το γραφιά, οδηγώντας τον να χρησιμοποιήσει πιο συχνά τη μικρή φόρμα, ενώ νέα λογισμικά και ψηφιακές κάμερες τον βοήθησαν να ντύσει τα ποιήματά του με εικόνες. Ταυτόχρονα λανσαρίστηκαν τα ebook ανοίγοντας νέες ψηφιακές λογοτεχνικές λεωφόρους και η goοgle προχώρησε στην ψηφιοποίηση χιλιάδων συγγραμμάτων.

Επίσης, σημαντικά επηρεάστηκε και η κριτική. Ίσως ακόμη περισσότερο. Από τη μια στην άλλη στιγμή οι θρόνοι ράγισαν και το ίντερνετ γέμισε σκαμπό. Τα περισσότερα φτιαγμένα με μεράκι κι έρωτα για το καλό βιβλίο.

Είτε από την πλευρά του περιεχομένου είτε από την πλευρά των Μέσων και της δικτύωσης, η λογοτεχνία οδηγήθηκε, την πρώτη δεκαετία του αιώνα μας, σε μια κοινωνικοποίηση δίχως όρια. Ο πύργος του απομονωμένου λογοτέχνη που ενδοσκοπεί έχει ριχτεί στις φλόγες. Μένει να δούμε αν η ερχόμενη δεκαετία θα ραντίσει με νερό ή λάδι τις γλώσσες της φωτιάς.

Vita Mi Barouak


-Πρώτη δημοσίευση στο Bookmarks-

8 σχόλια:

  1. Shameless plug λοιπόν αφού το έπιασες το θέμα, ρίξε μια ματιά στα Πρωινά μετά που γράφτηκαν με πολύ πολύ βοήθεια από φίλους και αγνώστους online

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πολύ σωστές παρατηρήσεις. Όπως γράφω κι εγώ κάπου η μαζική και εκτεταμένη διαθεσιμότητα πολιτισμικών έργων στο Ίντερνετ επηρεάζει άμεσα τον τρόπο μέσω του οποίου δημιουργούμε, παρακολουθούμε, και καταναλώνουμε τον πολιτισμό -και φυσικά το βιβλίο.Οι μέρες όπου το μέσο “μονής κατεύθυνσης” βασίλευε, όπου παθητικοί παρατηρητές απλώς κατανάλωναν πληροφορίες, έχουν παρέρθει. Σήμερα πια το διαδίκτυο προσφέρει μία πρωτοφανή δυνατότητα ευρείας παραγωγής και διάδοσης πολιτισμικών προϊόντων και διακίνησης καλλιτεχνικών ιδεών από τους ίδιους τους χρήστες και τα οποία δεν υπήρχαν στο παρελθόν, πολιτιστικά αγαθά που είναι πολύ πιο λαϊκά από εκείνα που προβάλλονται ως τέτοια από τις μικρές οθόνες· και είναι λαϊκά επειδή ακριβώς εκφράζουν χωρίς εμπορικό στόχο τους καθημερινούς προβληματισμούς και τις αγωνίες των δημιουργών τους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @ δείμος
    Τα εναλλακτικά δίκτυα κουλτούρας των ημερών θα άφηναν ακόμα και τον Αντόρνο με ανοικτό το στόμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πάντως, Vita, αυτές οι εναλλακτικές προσπάθειες αυξάνονται (ενθαρρυντικό στοιχέεί), αλλά δυστυχώς υποβαθμίζονται στην ποιότητα ή την επιθυμία δημιουργίας, επειδή στόχος τους συχνότατα είναι τελικά η επικράτηση στη βιομηχανία του θεάματος ή έστω η κεντρική προβολή τους. Δεν ξεκινούν από μία επιθυμία για δημιουργία ερασιτεχνική, αλλά κυρίως από τη μετανεωτερική επιθυμία προβολής. Εναλλακτικός δε σημαίνει και ποιοτικός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι είδους τρόπο μετάδοσης θέλουμε της πνευματικής "τροφής".

    Περιορισμένη, ελιτίστικη και κλειστή ή ελέυθερη και εμπεριέχουσα (καλώς ή κακώς) και μη καλλιτεχνικού επιπέδου;

    Απορία δική μου....... :-)

    Μάλλον θα έλεγα ότι αν μπορείς να ξεχωρίσεις (αφού έχεις, έχουμε λάβει το υπόβαθρο) τότε ας υπάρχει ελευθερία.

    (βγήκα εκτός θέματος;)

    Καλημέρα σας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. @ δείμος
    Συμφωνώ ότι εναλλακτικός δεν σημαίνει και ποιοτικός. Είναι όμως περισσότερο ελεύθερος. Εκεί πλεονεκτεί. Ότι μπορεί να πει τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη. Κάτι που δεν είναι αυτονόητο για τα main MME.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. @ Bάσσια
    Η τέχνη να μην έχει εμπορικό προσανατολισμό, να μην είναι ελεγχόμενη, να μην αναπαράγει τις αξίες του συστήματος.
    Από κει και πέρα ας πειραματιστεί με ότι θέλει. Με ότι της ταιριάζει καλύτερα. Αρκεί να μην είναι σκλαβωμένη. Αν δεν είναι σκλάβος κανενός, θα βρει το δρόμο της...

    ΑπάντησηΔιαγραφή