Μια γενιά εκστασιασμένων λογοτεχνών και φωτισμένων χίπστερς
Ένα μανιτάρι γεννιέται κάτω από τη σκιά ενός B 52, ένα πυρηνικό μανιτάρι που αντί για μητρικό γάλα τρέφεται με χιλιάδες αθώες ψυχές. Μετά ακολουθεί ο μακαρθισμός, η κουλτούρα της υπερκατανάλωσης, το BepBop, η Κορέα στο απέναντι χαράκωμα με το American Dream.
Σε αυτό το κοινωνιολογικό πλαίσιο κάποιοι νεαροί λογοτέχνες, με μπροστάρηδες τους Τζακ Κέρουακ, Άλλεν Γκίνσπεργκ, Τζον Κλέλον Χολμς, Λούσιεν Κάρ, Γουίλιαμ Μπάρουζ και άλλους λιγότερο γνωστούς σχημάτισαν έναν λογοτεχνικό κύκλο άλλης κοπής.
Ένα λογοτεχνικό κύκλο που μισήθηκε και λατρεύτηκε όσο κανένας άλλος. Γιατί παρότι ξεκίνησε από το πανεπιστήμιο του Columbia, ήταν ένα και το αυτό με τους κύκλους των κακόφημων στενών, των απαγορευμένων ουσιών και εγκληματικών πειραμάτων.
«Στα τέλη της δεκαετίας του ’40 μια γενιά φωτισμένων χιπστερς, ξεπροβάλουν ξαφνικά κι αλωνίζουν πάνω-κάτω την Αμερική, γεμάτοι σοβαρότητα και περιέργεια, αλητεύοντας και κάνοντας ωτοστόπ... ένα όραμα φτιαγμένο από τον απόηχο της λέξης μπητ, μας λέξης που σημαίνει τσακισμένος, βαρεμένος, γεμάτος από μια έντονη πεποίθηση», γράφει ο Τζακ Κέρουακ αναφερόμενος στη φιλοσοφία της μπητ γενιάς.
Ήταν εκείνοι, οι εραστές της λογοτεχνίας, που ξενύχτησαν ολόκληρα εικοσιτετράωρα, διαβάζοντας πεζά, ποιήματα, ακούγοντας δίσκους jazz μουσικής στη διαπασών. Ήταν εκείνοι που σύχναζαν στα μαύρα στέκια, παρακουλουθώντας εκστασιασμένοι τον Τσάρλι Πάρκερ, γνωστό και ως “bird” να απογειώνεται φτερουγίζοντας χάρη του σαξόφωνού του. Ήταν εκείνοι που έκρυβαν τα βιβλία ποίησης στην τσέπη του σακακιού τους, όταν έψαχναν στα σκοτεινά για ουσίες που θα τους βοηθούσαν να πειραματιστούν με τις αισθήσεις τους.
Τα κλειδιά της θύρας
Παρότι ο λογοτεχνικός τους κύκλος γεννήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 40, το φαινόμενο Beat παρέμενε σκονισμένο, άγνωστο και μόνο στη λογοτεχνική γωνιά. Περίπου εφτά χρόνια πήρε στον Τζακ Κέρουακ να βρει εκδότη για την ναυαρχίδα της Μπητ λογοτεχνίας, το περίφημο Στο Δρόμο, αλλά όταν τελικά εκδόθηκε το βιβλίο-ταξίδι του όμορφου Τζακ, ένα δεύτερο πυρηνικό μανιτάρι γεννήθηκε στην καρδιά της Αμερικής. Μια τεράστια λογοτεχνική πυρηνική έκρηξη συνέβη που το οστικό της κύμα δεν άφησε τίποτα στο διάβα της. Σίγουρα ο πρώτος σημαντικός λίθος είχε μπει στις 13 Οκτωβρίου του 1955 όταν ο Άλεν Γκίσπεργκ διάβασε τύφλα στο μεθύσι, ανάμεσα σε επευφημίες και ζητωκραυγές το περίφημο ουρλιαχτό: «Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου χαλασμένα απ΄ την τρέλα, λιμασμένα, υστερικά γυμνά να σέρνονται μες απ' τους νέγρικους δρόμους την αυγή γυρεύοντας μια φλογισμένη δόση[...]»Σίγουρα η έκδοση του περίφημου Στο δρόμο και η απαγγελία του Ουρλιαχτού στην Έκτη Γκαλερί ήταν γεγονότα σταθμός, τόσο για τους Κέρουακ και Γκίνσπεργκ, όσο και για την Beat Generation. Όσον αφορά τον γκουρού της «οργάνωσης», το γέρο Μπάροουζ, ποίο ήταν εκείνο το γεγονός που στιγμάτισε την παρουσία του; Μα φυσικά το παιχνίδι τύπου Γουλιέλμος Τέλος, που έστησε μια ωραία βραδιά με την γυναίκα του. Προσπαθώντας να πυροβολήσει με το αγαπημένο του περίστροφο ένα μήλο που είχε τοποθετήσει στο κεφάλι της, αστόχησε και τίναξε τα μυαλά της στον αέρα. Όπως έχει δηλώσει ο Μπάροουζ, το ατυχές αυτό γεγονός τον οδήγησε στην οριστική απόφαση να γίνει συγγραφέας.
Η εξέλιξη του φαινομένου
H Beat Generation δεν ήταν μια ομοιογενής λογοτεχνική ομάδα. Ήταν περισσότερο ένα κοινωνιολογικό φαινόμενο, παρά ένα λογοτεχνικό ρεύμα. Ο ρεαλισμός του Κέρουακ απέχει έτη φωτός από τον απόλυτο λογοτεχνικό πειραματισμό του Μπάροουζ, ο οποίος αν και πρωτοξεκίνησε σε ρεαλιστικούς αφηγηματικούς δρόμους, με το απόλυτο cult λογοτέχνημα junky, στη συνέχεια θες τα πολλά ναρκωτικά, θες οι κακές παρέες, το γύρισε αλλιώς.
Το κοινό χαρακτηριστικό όλων, ήταν η συντονισμένη αντίδραση στην κουλτούρα της υπερκατανάλωσης, της τηλεόρασης και του καναπέ. Ήταν ο προάγγελος γι αυτό που θα ακολουθούσε τη δεκαετία του 60. Δεν είναι τυχαίο πως σταδιακά αυτή τους είδους η «λοξή κουλτούρα» άρχισε να φεύγει από το περιθώριο και να περνά στην εμπορική μουσική και τον κινηματογράφο. Φράσεις σύμβολα της μπητ γενιάς «crazy», «hungup», «hass» τις έμαθε και τις αποδέχθηκε όλος ο κόσμος. Ακόμα και το ντύσιμο των μπητ πέρασε αυτούσιο στο Rock n Roll και τον κινηματογράφο, μέσω του Έλβις (οι μεγάλες φαβορίτες) και του Μάρλον Μπράντο(το κοντομάνικο μπλουζάκι) Αλλά και το λοξό , αργόσυρτο περπάτημα του Τζεημς Ντιν, δεν ήταν άραγε δάνειο από μια περιθωριακή γενιά που δικαιωνόταν;
Φυσικά το φαινόμενο δεν σταμάτησε εκεί. Αν αναλογιστούμε ότι ο Τζακ Κέρουακ ήταν ο αγαπημένος συγγραφέας τόσο του Τζον Λένον, όσο και του Τζιμ Μόρισον, τότε μπορούμε να κατανοήσουμε πως έμμεσα, η Beat Generation επηρέασε γενιές και γενιές, φτάνοντας μέχρι και τις μέρες μας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Beatles, γράφονται με beat, όπως η γενιά, και όχι όπως το σκαθάρι (beet-le).
Είναι βέβαιο ότι η εναλλακτική κουλτούρα που γεννήθηκε μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ταξίδεψε μέχρι σε εμάς με αμέτρητους αγγελιοφόρους. Κι o πιο ασήμαντος από όλους αυτούς, σκέφτεται αυτή τη στιγμή: «Αρκετά!», παρατάει το πληκτρολόγιο και σηκώνεται απ την καρέκλα του, κατευθυνόμενος στην κοντινότερη κάβα για να ζητήσει από την σπιρτόζα πωλήτρια ένα μπουκάλι ουίσκι...
Vita Mi Barouak
